Człowiek w Historii i we Wszechświecie
W tym roku Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej otrzymał tom poetycki przetłumaczony na język polski - Przejdź do historii szwedzkiej poetki Linn Hansén. Przełożyła go Justyna Czechowska. Nagrodzono również Psalmy Julii Fiedorczuk. Nagroda stała się dla mnie motywacją do sięgnięcia po wiersze poetek. Są to tomy, które pokazują, jak ważną rolę odgrywa pojedynczy człowiek w Historii i we Wszechświecie.
W maju miałam okazję być na wieczorze poetyckim Julii Fiedorczuk i Jana Wagnera w Goethe Institut. Poetka czytała wówczas nominowane do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej Psalmy. To spotkanie sprawiło, że sięgnęłam po wcześniejsze tomy Fiedorczuk, do których teraz często wracam. Psalmy kupiłam już po otrzymaniu przez artystkę nagrody. Czytałam je razem z Przejdź do historii Linn Hansén, do czego i Was zachęcam.
To jest historia zaczyna się i kończy tym że zapłacisz
Linn Hansén w Przejdź do historii zachęca odbiorcę swoich wierszy do zastanowienia się nad jego miejscem w historii, rolą jaką odgrywa on w dziejach świata. Poetka nie narzuca swojego zdania, nie przekonuje do swoich racji. Zadaje pytania. Mają one zmotywować do wyjaśniania, czym jest historia i jakie jest w niej miejsce człowieka. Bo to są pytania o rzeczy najprostsze, dotyczące naszej codzienności, ale też o sprawy związane z polityką i powstawaniem narodów. Ja, pojedynczy człowiek, tworzę historię, ale historię tworzą też społeczności. Każdy jest częścią historii i każdy jest w niej tak samo ważny. To jest historia zaczyna się i kończy tym że zapłacisz / Historyczne jest patrzenie na coś co długo stało i upadło / Historyczny jest płacz nad zbrodnią / Historyczna i traumatyczna jest sytuacja kiedy rodzina przyjaciele i sąsiedzi odwracają się od ciebie.* To jest fragment, który wyjaśnia istotę Przejdź do historii Linn Hansén. Historią są wydarzenia, o których uczysz się z podręczników. Ale historią jest też twoja codzienność, twoje wybory i codzienne dramaty. One zawsze niosą ze sobą jakieś konsekwencje dla ciebie, jako pojedynczego człowieka. Składają się one również na historię narodów, stanowią fundament wydarzeń, o których być może kiedyś ktoś napisze w podręczniku. W takim rozumieniu każdy z nas przechodzi do historii.
więcej i więcej życia
Poezję Julii Fiedorczuk doceniam za przypominanie odbiorcy, że jest tylko cząstką Wszechświata. Odgrywa w nim podobną rolę, jak rośliny i zwierzęta. W Psalmie VII poetka pisze: zobaczyłam korzenie kiełkujących zbóż / właśnie tu pobuduję świątynię / zobaczyłam schludny szkielet jaszczurki / oczyszczony z ciała przez mrówki / właśnie tu pobuduję świątynię (…) i rozpoznać radość sprawiedliwych płuc żołądka dłoni / i języka / którym mnie mówiono / zanim była ona zanim byłam ja –**. Przyroda, słońce, planety, człowiek – wszystko jest tutaj jednością, wszystko się ze sobą łączy i ze sobą współżyje. Jedno nie istnieje bez drugiego. Psalmy (2014-2017) odnoszą odbiorcę do poezji religijnej, ale wiersze Julii Fiedorczuk nie są tekstami religijnymi. Przypominają jednak o łączności człowieka z Wszechświatem, o tym jak silnie jest on związany z wszystkim, co go otacza i że to wszystko było, nim on się pojawił na świecie. To uczy pokory i pozbawia życie patosu. Bo i w wierszach Julii Fiedorczuk nie ma patosu. Sięgam po nie zawsze, kiedy chcę przypomnieć sobie, jak ważna jestem ja-człowiek, jak wiele znaczy dla mnie córka i ile piękna wnosi w moje życie przyroda. Bo piękno istnieje i istnieje dom / otoczony deszczem***.
Wiersze Linn Hansén i Julii Fiedorczuk pokazują człowieka uwikłanego w historię, tę codzienną, własną historię i tę wielką Historię narodów. Stawiają go małego w przestrzeni Wszechświata, jako istotę, która bez Wszechświata i bez dziejącej się wokół niego historii żyć nie potrafi. I nie ma tu patosu. Jest zwykłe życie, tak ważne, bo stanowiące część czegoś ogromnego i nieograniczonego. Dokonując codziennych wyborów, powinniśmy o tym pamiętać. Nie jesteśmy sami na świecie i historia nie dzieje się bez nas.
* Linn Hansén, Przejdź do historii, Lokator, Kraków 2017, s. 6.
** Julia Fiedorczuk, Psalmy (2014-2017), Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław 2017, s. 20-21.
*** jw., s. 41.
Szczegółowe informacje
Autor: | Julia Fiedorczuk |
Tytuł: | Psalmy (2014-2017) |
Wydawnictwo: | Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza |
Miejsce: | Wrocław |
Rok wydania: | 2017 |
ISBN: | 978-83-946697-5-1 |
Strony: | 60 |
Autor: | Linn Hansén |
Tytuł: | Przejdź do historii |
Tytuł oryginalny: | Gå till historien |
Wydawnictwo: | Lokator |
Miejsce: | Kraków |
Rok wydania: | 2017 |
Tłumaczenie: | Justyna Czechowska |
ISBN: | 978-83-63056-37-7 |
Strony: | 63 |