
Pisarz i jego dzieło
Jarosław Iwaszkiewicz jest postacią interesującą, bo kontrowersyjną, pełną sprzeczności, przez jednych niedocenioną, przez innych uwielbianą. To między innymi prozaik, poeta, dramatopisarz, tłumacz, mężczyzna poważnie myślący o karierze muzycznej, urzędnik państwowy i nauczyciel. Przede wszystkim jednak osoba, która chciała zajmować się zwłaszcza twórczością literacką. Radosław Romaniuk, jako edytor archiwaliów związanych z artystą, redaktor jego dzienników, we wnikliwy i analityczny sposób opowiedział o życiu i twórczości pisarza.
Radosław Romaniuk tworząc „Inne życie. Biografię Jarosława Iwaszkiewicza” w oparciu o bogate teksty źródłowe, ukazał egzystencję artysty na wielu jej płaszczyznach. Odnajdując nieznane dotąd dokumenty, mógł zarysować szeroki kontekst twórczości pisarza. Dzięki temu stworzył opowieść o życiu człowieka interesującego, przez to też, że ciągle wiele aspektów jego biografii budzi kontrowersje i wątpliwości. Wszystkie z jego cech, jego czyny i postawy składają się na przestrzeń, w jakiej powstawała pisana przez niego literatura, która tak wiele czerpie z życia swojego twórcy. Biograf nie pominął homoseksualizmu pisarza. Po przeczytaniu „Innego życia…”, czytelnik przekonuje się, że orientacja seksualna Jarosława Iwaszkiewicza jest istotnym czynnikiem wpływającym na wszelkie jego wybory – życiowe oraz artystyczne. Wydaje się jednak, że to nie homoseksualizm, a konieczność utrzymania siebie i później także rodziny, stała się motywem podejmowania czasem niezgodnych z wyznaczonymi sobie zamierzeniami działań. Trudna sytuacja materialna wielokrotnie nie pozwalała na zrealizowanie artystycznych celów, innym razem stawała się motywacją i jedynym sposobem na poprawę finansów rodziny, przynosząc ze sobą teksty cenione i wartościowe.
„Inne życie…” doceniam nie tylko za przedstawienie we wnikliwy sposób kontekstu twórczości Jarosława Iwaszkiewicza. Radosław Romaniuk fascynuje życiem artystycznym XX wieku. Jarosław Iwaszkiewicz przynależał bowiem do wielu różnych środowisk twórczych w Polsce i poza jej granicami. Dzięki temu czytelnik zyskuje możliwość poznania szerokiej panoramy świata artystycznego czasów, w jakich żył pisarz. Dodać trzeba jedynie, że mowa jest tutaj o pierwszym tomie biografii Jarosława Iwaszkiewicza, doprowadzonej do roku 1939, a więc do momentu wybuchu II wojny światowej.
Książka ta wzbudziła moje zainteresowanie również dlatego, że w pobliżu Grodziska Mazowieckiego, gdzie mieszkam, znajduje się majątek Iwaszkiewiczów, Stawisko. Jest on dzisiaj otwarty dla zwiedzających i funkcjonuje jako Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku. Jak wskazuje na to Radosław Romaniuk, w roku 1925 willa ta miała być prezentem ojca Anny Iwaszkiewiczowej, Wilhelma Lilpopa, dla córki. Prezent ten ciążył Jarosławowi Iwaszkiewiczowi, który nie chciał korzystać z fortuny rodziny żony i widział go, jako podkreślenie jego ubóstwa i braku możliwości zapewnienia Annie egzystencji na poziomie, jaki był jej znany przed zamążpójściem. Sam fakt zamieszkania w Stawisku był z pewnością momentem przełomowym w życiu Iwaszkiewiczów. Pisarz marzył o własnym, kupionym za swoje pieniądze domu. Anna z kolei była mocno związana z majątkiem otrzymanym od ojca, źle znosiła życie w innym miejscu. Wszystko to powodowało nieporozumienia między małżonkami. Jarosław Iwaszkiewicz jednak do Stawiska nieustannie wracał i po licznych kłopotach, dzięki niemu też zyskał pewną stabilizację finansową. Na obwolucie „Innego życia…” znajduje się fotografia z roku 1928, kiedy to Iwaszkiewiczowie przeprowadzali się do Podkowy Leśnej. Dziś można tę fotografię oglądać w Muzeum im. A. I J. Iwaszkiewiczów w Stawisku.
„Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza” fascynuje, ponieważ fascynującą i intrygującą postacią był sam Jarosław Iwaszkiewicz. W napisanym przez siebie tekście, Radosław Romaniuk w niezwykle wnikliwy sposób przedstawił zarówno bogate życie pisarza, jak i opowiedział o jego twórczości mocno zakorzenionej w sytuacji społeczno-politycznej. Czytelnik zyskuje więc możliwość obcowania z biografią wywołującą silne i różnorodne emocje, ale też posiadającą ogromną wartość naukową. Z niecierpliwością czekam więc na kolejny jej tom.
Radosław Romaniuk opowiada o swojej książce:
Radosław Romaniuk, Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza, Iskry, Warszawa 2012, tom 1. ISBN: 978-83-244-0208-3. 620 stron.
Zachęcam do odwiedzania Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku oraz strony Radosława Romaniuka.