„Piękny dwudziestoletni. Biografia Marka Hłaski” Andrzeja Czyżewskiego jest znakomita. Mogłabym na tym stwierdzeniu skończyć jej prezentację, ale warto napisać, co czyni ją lekturą wyjątkową.

Książka, o której piszę, jest kolejnym wydaniem biografii Marka Hłaski, która została napisana przez ciotecznego brata pisarza. Fakt, że stworzyła ją osoba spokrewniona z bohaterem książki, niósł zagrożenie, że przyjdzie mi przeczytać tekst pochwalny na cześć znakomitego autora, tuszujący wszystkie niewygodne dla rodziny informacje. Nic takiego Czyżewski nie uczynił. Więcej nawet, stał się on chyba jednym z niewielu biografów Hłaski, przedstawiającym jego życie i twórczość w sposób trzeźwy i najbardziej jak to możliwe – obiektywny. Przekonałam się o tym, kiedy przeczytałam inne teksty dotyczące pisarza. Sięgając po „Pięknego dwudziestoletniego” byłam już po lekturze między innymi: „Opowiem Wam o Marku” Zyty Kwiecińskiej, książki Danuty Kalinowskiej „Marek Hłasko. Młody gniewny”, Bogdana Rudnickiego „Marek Hłasko”, Barbary Stanisławczyk „Miłosne gry Marka Hłaski” oraz wielu innych starszych tekstów, pośród których wymienić trzeba Stanisława Stabro „W kryształowej kuli (O twórczości i legendzie Marka Hłaski)”, a więc rozdział z książki „Kaskaderzy literatury” pod redakcją Edwarda Kolbusa, którą po raz pierwszy czytałam będąc jeszcze uczennicą liceum. Przeczytałam także wszystkie książki Marka Hłaski i jego pamiętnik. To były fascynujące lektury, tak jak fascynująca jest sama postać Marka Hłaski. Jeśli jednak przeczyta się biografię napisaną przez Czyżewskiego, można mieć wrażenie, że by wiedzieć wszystko o pisarzu, wystarczyło sięgnąć po tę tylko książkę.

Czyżewski rozprawia się ze wszystkimi mitami i legendami, które powstały wokół postaci pisarza. Przedstawia różne wersje wydarzeń i różne opinie. Kiedy nie jest pewny wiarygodności jakiś doniesień, otwarcie o tym pisze. Przyznaje również, że niektóre z informacji nigdy nie zostaną potwierdzone, ponieważ nie żyją już osoby, z którymi na ich temat można byłoby porozmawiać. Jest też w książce wiele fragmentów tekstu Kwiecińskiej, pamiętników pisarza, jego listów, korespondencji innych pisarzy, recenzji i artykułów dotyczących jego twórczości. Czyżewski wiele pisze o życiu Hłaski, ale zapoznaje też czytelnika z jego twórczością. Do biografii „Piękny dwudziestoletni” przekonała mnie zatem przede wszystkim szczerość jej autora. Nie jest ona nastawiona na tanią sensację, wręcz przeciwnie. Zawsze, kiedy mowa jest o jakiejś mistyfikacji, Czyżewski pisze, jak było naprawdę, jeśli tylko można daną sytuację jeszcze wyjaśnić. To mnie urzekło i nie pozwoliło mi się od lektury oderwać.

Nie bez znaczenia jest z pewnością także piękne wydanie tej książki. Kiedy trzyma się ją w dłoni, ma się wrażenie obcowania z czymś ważnym, zasługującym na uwagę. Wydawnictwo Prószyński i S-ka postarało się zatem, by treść otrzymała odpowiednią dla siebie oprawę.

Czyżewski w biografii „Piękny dwudziestoletni” niczego nie przemilcza. Wręcz przeciwnie. Rozbija pomniki stawiane Hłasce. Walczy z mistyfikacjami, mitami i legendami narosłymi wokół pisarza. Wszystko to sprawia, że Hłasko staje się jeszcze bardziej wyraźny i fascynujący.

Andrzej Czyżewski, Piękny dwudziestoletni. Biografia Marka Hłaski, Prószyński i S-ka, Warszawa 2012. ISBN: 978-83-7839-375-7. 584 strony.