I śmierć zawsze jest z nami
Spędziłam z tą książką więcej czasu, niż zaplanowałam to wcześniej. Ale było warto. Pomiędzy światami. Wybór wierszy i esejów/Between Worlds: Selected Poems and Essays Ireny Klepfisz to pierwszy tak obszerny zbiór liryk i prozy tej twórczyni w języku polskim. Monumentalny tom, także składający się z części w języku angielskim, liczy 640 stron. Jestem przekonana, że każdy, kto chciałby poznać twórczość Ireny Klepfisz, a także zyskać wiedzę na temat jej życia, powinien przeczytać tę książkę.
Artystka sama określa się jako poetka, Amerykanka, świecka Żydówka, lesbijka, feministka i socjalistka, jak również autorka esejów i prozy literackiej, redaktorka oraz wykładowczyni akademicka (s. 1).
Starą poetkę
zmęczyło szukanie nowych sposobów
mówienia tego samego wciąż tego samego:
Dam ci cynk:
Umieramy. Kropka (s. 499).
Ale próbując opracować nagłówki tematyczne, zdałam sobie sprawę z czegoś, o czym często pisałam lub mówiłam w wywiadach: chociaż jestem zakorzeniona w wielu tożsamościach, czuję się całością i jako całość piszę (s. 439). Najczęściej pojawiającymi się wątkami w twórczości Ireny Klepfisz są więc Holokaust i jego przetrwanie, jej tożsamość żydowska oraz lesbijskość. Nie brakuje tu tematu izraelsko-palestyńskiego oraz roli, jaką odgrywa w życiu tej twórczyni język. Poetka jest aktywistką, walczy z rasizmem, homofobią, systemem patriarchalnym, działa na rzecz równouprawnienia oraz pokoju w Palestynie. Wszystkie z tych tematów znaleźć można w jej poezji, o której pisze, jako o czymś bardzo osobistym, bardzo prywatnym (Dla mnie poezja jest prywatna, s. 577).
Z punktu widzenia polskiego odbiorcy szczególnie ważne mogą być te utwory, w których Irena Klepfisz nawiązuje do rodzinnego doświadczenia getta warszawskiego. Poetka urodziła się w getcie, tam zmarł jej ojciec. Jej i jej matce udało się przeżyć. Po wojnie wyjechały najpierw do Szwecji, ostatecznie zamieszkały w Nowym Jorku. W wielu wierszach Klepfisz pisze o tych doświadczeniach, w innych wciąż te traumatyczne przeżycia powracają. Jak strach przed rozpoznaniem jej żydowskiego pochodzenia (Jaka dokładna! Zupełnie jak Żydzi. A może jesteś Żydóweczką?, s. 305). Przed swoją śmiercią ojciec Klepfisz umieścił ją w katolickim sierocińcu. To poczucie nieustannie towarzyszącej nam śmierci jest tutaj wszechobecne. Choć dla mnie szczególnie ważne są znakomite utwory ukazujące seksualną świadomość kobiety i jej orientację.
Pomiędzy światami Ireny Klepfisz widzę jako balansowanie między życiem i śmiercią, z tendencją do utrzymania się przy życiu. Czytałam jej teksty powoli, ponieważ mają w sobie duży ładunek emocjonalny. Trudno przez te wiersze i eseje przemknąć, bo wiele jest takich momentów, które zmuszają do zatrzymania się i ich przetworzenia w sobie. Inaczej nie da się przejść dalej.
Szczegółowe informacje
Autor: | Irena Klepfisz |
Tytuł: | Pomiędzy światami. Wybór wierszy i esejów/Between Worlds: Selected Poems and Essays |
Wydawnictwo: | Słowo/obraz terytoria |
Miejsce: | Gdańsk |
Rok wydania: | 2024 |
Tłumaczenie: | Olga Kubińska, Katarzyna Kaszorek, Bożena Keff, Bronisława Karst, Justyna Bilik, Izabela Morska, Krzysztof Czyżewski, Bella Szwarcman-Czarnota, Magdalena Macińska, Agnieszka Legutko, Sylwia Chutnik, Karolina Szymaniak, Urszula Chowaniec, Paulina Kruk |
ISBN: | 978-83-8325-107-3 |
Strony: | 640 |