Do 18. edycji Nagrody Literackiej Warszawy zgłoszonych zostało 739 tytułów wydanych w 2024 roku (niektóre w więcej niż jednej kategorii): 293 powieści, 211 tomów poezji, 130 książek dla dzieci, 37 komiksów i powieści graficznych oraz 79 książek o tematyce warszawskiej. 

– Cieszy mnie ten moment w roku, kiedy ogłaszamy nominacje do Nagrody Literackiej Warszawy i polecamy Państwu najlepsze książki do czytania. Nominacje przyznajemy z dumą, już po raz osiemnasty. Otrzymują je wyjątkowe autorki i wyjątkowi autorzy tworzący prozę, poezję, komiksy, książki dla dzieci i o tematyce warszawskiej. Jestem przekonana, że o tych książkach jeszcze nie raz usłyszymy. Wszystkim gratuluję! – mówi wiceprezydentka m.st. Warszawy Aldona Machnowska-Góra. 

Laureaci w poszczególnych kategoriach otrzymają po 35 tys. zł, zaś pozostałe osoby nominowane po 15 tys. zł. W kategorii dziecięcej i komiksowej przyznawane są po dwie równorzędne nagrody za tekst lub scenariusz oraz za ilustracje. Warszawski twórca lub twórczyni otrzyma aż 100 tys. złotych. Jury Nagrody po raz kolejny obradowało w składzie: Justyna Sobolewska – przewodnicząca, Maciej Jakubowiak – sekretarz, Jarosław Klejnocki, Anna Kramek-Klicka, Piotr Sadzik, Agnieszka Sowińska i Karolina Szymaniak.

– W naszych tegorocznych nominacjach jest dużo debiutów. Pokazuje to, że nowe głosy w literaturze są mocne i przekonujące. To też dobry znak na przyszłość – komentuje Justyna Sobolewska. – Co roku źródłem zaskoczeń jest dla nas zwłaszcza kategoria warszawska. W tym roku również okazało się, że historia tego miasta pobudza i daje impuls do rozmaitych fascynujących odkryć i wycieczek w przeszłość – dodaje. 

Oto nominacje w poszczególnych kategoriach: 

Proza:

• Marta Hermanowicz, Koniec, Wydawnictwo ArtRage
• Jul Łyskawa, Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców, Wydawnictwo Czarne
• Katarzyna Sobczuk, Mała empiria, Wydawnictwo Dowody

Powieściowy debiut Marty Hermanowicz Koniec opowiada na nowo znaną wielu rodzinom polską historię: wywózkę na Sybir, tułaczkę i powrót do Polski. Jak podkreśla jury, jest to historia opowiedziana w sposób niezwykły, a gorączkowy rytm tej prozy zagarnia czytelniczki i czytelników. 

Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców Jula Łyskawy to zdaniem jury po prostu brawurowa powieść – pastisz amerykańskiego postmodernizmu, satyra na medialne sensacje, fanowski apokryf legendarnego serialu i wciągającą opowieść o mieszkańcach amerykańskiego miasteczka. 

Katarzyna Sobczuk w Małej empirii sprawdza, co właściwie oznacza ta cała starość i śledzi jej najdrobniejsze zapowiedzi sytuując się między niekwestionowaną młodością swojego dziecka i niezaprzeczalną starością swojego ojca. Jury docenia ten błyskotliwy esej za zderzanie precyzji filozoficznych pojęć z językową inwencją.

Poezja:

• Anna Adamowicz, Stłuc. Kręgosłup Tytanii Skrzydło, Wydawnictwo Warstwy
• Dominika Parszewska, Kink meme, Wydawnictwo WBPiCAK w Poznaniu 
• Antonina Tosiek, żertwy, Biuro Literackie

W Stłuc. Kręgosłup Tytanii Skrzydło zmagania z potłuczonym ciałem Anna Adamowicz przenosi na poziom równie potłuczonego języka, zaskakując jego nagłymi przeskokami. Jury zwraca także uwagę na znakomitą stronę materialną książki – własnoręcznie szytą przez graficzkę Martę Ignerską. 

Debiut poetycki Dominiki Parszewskiej Kink meme wprowadza nas w świat promptów i fanfików. Jurorzy chwalą autorkę za ożywczą dekonstrukcję sensów – ze zmiksowanych narracji wyłaniają się nowe znaczenia i własny styl.

Nominowane żertwy Antoniny Tosiek odnoszą się do pojęcia ofiary całopalnej ze świata przedchrześcijańskich Słowian. Tutaj składane są w imię odchodzących, słabych czy niewinnych. Jury podkreśla, że empatia jest skryta pod kamuflażem złości i niezgody.

Literatura dziecięca:

• Lidka Iwanowska-Szymańska (tekst), Zofia Zaccaria (ilustracje), Smok, Lizacc Studio
• Karolina Lewestam (tekst), Mariusz Andryszczyk (ilustracje), Strażniczka perły, Wydawnictwo Agora dla dzieci
• Jarosław Mikołajewski (tekst), Anna Mrowiec (ilustracje), Ja to ty, ty to ja, Wydawnictwo Austeria

Smok z tekstem Lidki Iwanowskiej-Szymańskiej to obrazkowa przypowiastka filozoficzna o narodzinach przyjaźni na całe życie. Jury ujęło też to, że Zofia Zaccaria zamiast zewnętrznych odmalowuje portrety wewnętrzne bohaterek tej niewielkiej-wielkiej książki o naturze najważniejszych relacji.

Strażniczka perły Karoliny Lewestam z nastrojowymi ilustracjami Mariusza Andryszczyka to zdaniem jury piękna opowieść o północnym świecie z dwoma księżycami, w którym na równych prawach współistnieją ludzie i zwierzęta. Książka dla wszystkich, którzy nawet w najciemniejszym mroku nie dają się zwieść zwątpieniom i lękom na manowce, ale mają odwagę stawić im czoła i dostrzec światło.

Na książkę Ja to ty, ty to ja Jarosława Mikołajewskiego z ilustracjami Anny Mrowiec składają się teksty układające się w uniwersalną opowieść o codziennych relacjach, o wrażliwości i empatii, o ludziach i zwierzętach. Jury podkreśla, że są to mądre wiersze, dla czytelnika w każdym wieku, zachęcające do odkrywania poetyckich i kreacyjnych możliwości języka.

Książka o tematyce warszawskiej:

• Jacek Leociak, Podziemny Muranów, Wydawnictwo Czarne
• Marta Michalska, Dźwięki, ludzie i nasłuchiwanie miasta. Wybrane elementy fonosfery Warszawy na przełomie XIX i XX wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
• Paweł Sołtys, Sierpień, Wydawnictwo Czarne

W Warszawie mieszka niestrudzony przewodnik, który swoimi tekstami oprowadza nas po przestrzeniach i czasie sprzed jej wojennego spopielenia. Jak podkreśla jury, Jacek Leociak w Podziemnym Muranowie wciela się w archeologa wyobraźni.

Marta Michalska w książce Dźwięki, ludzie i nasłuchiwanie miasta. Wybrane elementy fonosfery Warszawy na przełomie XIX i XX wieku pisze o poznawaniu i porządkowaniu świata za pomocą dźwięków i ich roli w przestrzeni miasta. Jury docenia autorkę za to, jak przygląda się miastu, nasłuchuje, tropi jego fonosferę i opowiada o tym, jak można doświadczać dźwięków.

Sierpień to zbiór melancholijnych literackich pasaży i zapisów wędrówek przez miasto, ale także przez lektury, które pozwalają odsłonić jego dodatkowe wymiary. Tak jak Paryż ma swojego flâneura, tak dzięki prozie Pawła Sołtysa Warszawa zyskuje własnego łazika – pisze jury w uzasadnieniu nominacji.

Komiks i powieść graficzna:

• Ernesto Gonzales, Nudne przygody Agaty i Szymona, Kultura Gniewu
• Piotr Marzec, Smoła, Kultura Gniewu
• Katarzyna Witerscheim, Heksa, Centrum Komiksu i Narracji Interaktywnej EC1 Łódź

Nudne przygody Agaty i Szymona Ernesto Gonzalesa to zdaniem jury komiks znakomicie narysowany i skonstruowany, dowcipny, puszczający do czytelników oko, inteligentnie bawiący (się) cytatami, aluzjami i kliszami. 

Smoła to materia lepka, gęsta, nieprzejrzysta. I taka jest właśnie opowieść Piotra Marca. Jury podkreśla, że to zmyślnie zbudowany bardzo dobry komiksowy horror. A stawki tu są niemałe – idzie nie tylko o mierzenie się z przemocą i traumami, ale o żywioł i etykę tworzenia opowieści.

U Katarzyny Witersheim tytułowa Heksa to kobieta, która wkracza w rzeczywistość Nikiszowca w latach 20. XX wieku. Jury podkreśla, że jest to opowieść o tym, jaką moc może mieć odmienność i odwaga bycia sobą w nieprzystającej do tego rzeczywistości.

Warszawski twórca

Do kogo trafi tytuł warszawskiego twórcy lub warszawskiej twórczyni? Tego dowiemy się jeszcze w maju, natomiast zwycięzców tegorocznej edycji Nagrody poznamy 14 czerwca podczas gali finałowej. 

O Nagrodzie

Nagroda Literacka Warszawy to wielkie wyróżnienie dla autorów i podpowiedź ciekawych lektur dla wszystkich, którzy lubią czytać. W obecnej formie przyznawana jest od 2008 roku, ale historia konkursu sięga czasów przedwojennych. Jej laureatki i laureaci to m.in. Wiesław Myśliwski, Kazimierz Orłoś, Ewa Lipska, Zyta Rudzka, Justyna Bednarek, Andrzej Stasiuk, Grzegorz Piątek, Jakub Żulczyk, Justyna Kulikowska, Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Daniel Odija i Wojciech Stefaniec. 

Partnerzy 

Nagrodę Literacką wspierają jako patroni medialni: Trójka Polskie Radio, portale czytelnicze Lubimyczytać.pl i Booklips.pl oraz MINT magazine. Internetowy magazyn kulturalny „Dwutygodnik” i Muzeum Karykatury to partnerzy projektu.

Zdjęcia: Bartosz Mikulski / Set design: Piotr Matosek

Źródło: materiały prasowe Nagrody Literackiej Warszawy