Książka o Joannie Penson powstać musiała, choć sama jej bohaterka nieustannie powtarzała, że jej życie jest za mało sensacyjne, by mogło zaciekawić współczesnych czytelników. To wciąż powtarzane: „A czy nie mieliśmy rozmawiać o Wałęsie?”, powoduje uśmiech i sprawia, że darzy się ją jeszcze większą sympatią. „Było, więc minęło” Remigiusza Grzeli jest czymś więcej niż tylko wywiadem z Joanną Penson. Jest opowieścią o człowieku, jakich niewielu jest we współczesnym świecie.

Joanna Muszkowska-Penson wbrew temu, co sama twierdzi, miała ciekawe i trudne życie. Nie potrafię sobie nawet wyobrazić, ile cierpienia i strachu doświadczyła ta kobieta, kiedy angażowała się w działania konspiracyjnej Warszawy w czasie trwania II wojny światowej, kiedy trafiła na Pawiak, na Szucha czy do Ravensbrück, gdzie była bliska śmierci i śmierć oglądała codziennie. Te doświadczenia wojenne nie powstrzymały ją przed opozycyjną działalnością w państwie polskim po zakończeniu wojny. Skończyła studia medyczne, założyła rodzinę, stała się następnie lekarką i tłumaczką Lecha Wałęsy, brała udział w budowaniu Solidarności. Za swoje działania była nawet aresztowana. Nieustannie wykorzystywała zagraniczne kontakty, by informować o sytuacji w naszym kraju i pomagać ludziom w nim żyjącym. Teraz, mając już ponad dziewięćdziesiąt lat, nadal codziennie przyjeżdża do biura Lecha Wałęsy. Choć ciągle wzbrania się przed jakąkolwiek próbą jej nobilitowania, jest jedną z najbardziej zaufanych osób znajdujących się w otoczeniu prezydenta.

„Było, więc minęło” Remigiusza Grzeli nie jest tylko wywiadem z Joanną Muszkowską-Penson. Jest przejmującą opowieścią o jej życiu, a więc także o jej rodzinie, o wszystkich tych, którzy stykali się z nią przed wojną, w czasie jej trwania i po jej zakończeniu. Bohaterka książki swą osobę, dla czytelnika najważniejszą, chce zepchnąć gdzieś w tło, cień innych ludzi. Pięknie opowiada o rodzicach, dzieciach, mężu, swoich przyjaciółkach i ich bohaterskich czynach, o Lechu Wałęsie. Postawa skromności, dobroci i pewnego rodzaju uniżoności, tak charakterystyczna dla Joanny Penson, nie jest spotykana w czasach współczesnych. Być może właśnie dlatego bohaterka budzi w czytelniku sympatię. Oczekujemy wręcz, kiedy przerwie tok swej wypowiedzi, stwierdzając: „A czy nie mieliśmy rozmawiać o Wałęsie?”. Podobne znaczenie mają te części książki, które zatytułowano „Między rozdziałami”. Remigiusz Grzela przedstawił w nich „zakulisowe” rozmowy z bohaterką opowieści, w których na przykład ubolewa nad tym, że sprawia swojemu rozmówcy dużo kłopotów. Twierdzi, że o wiele lepiej byłoby dla niego, gdyby poszedł po prostu posiedzieć na plaży. Swoimi słowami i działaniami Joanna Penson rozgrzewa ludzkie serca i przede wszystkim motywuje do działania. Pokazuje, że także w czasach współczesnych istnieją dobrzy i lojalni ludzie, że można znaleźć jeszcze wzory do naśladowania, inspirujące do walki o szczęście i realizowanie postawionych sobie celów.

Autor z uporem, wbrew niechęci rozmówczyni do opowiadania o sobie, starał się pokazać swym czytelnikom jak najwięcej prawdy o Joannie Penson. Nie bez znaczenia będą tu pojawiające się fragmenty różnych publikacji i wypowiedzi osób, które znały bohaterkę opowieści i się z nią stykały. Dzięki nim możliwe stało się dookreślenie pewnych zdarzeń i przeżyć, o których Joanna Penson opowiadała niewiele. Jednak nie znajdziecie w „Było, więc minęło” sensacji, informacji zbyt osobistych i takich, o których bohaterka nie życzyłaby sobie czytać. Widać dużą dozę delikatności i szacunku dziennikarza dla tej niezwykłej kobiety.

Remigiusz Grzela musiał napisać „Było, więc minęło”, ponieważ gdyby tego nie uczynił, wielu z czytelników nie miałoby przyjemności poznania Joanny Penson, której historia, postawa życiowa przywracają wiarę w istnienie ludzi skromnych, inteligentnych i oddanych drugiemu człowiekowi. Jeśli wydaje się wam, że patriotyzm i wartości moralne przestają mieć jakikolwiek sens, koniecznie musicie sięgnąć po tę książkę!

Obejrzyj wywiad z autorem książki: 

http://www.canalplus.pl/film/wideo_w/canalplus/aktualnosci-filmowe/2013/AF_09112013.flv

Remigiusz Grzela, Było, więc minęło. Joanna Penson, dziewczyna Ravensbrück, kobieta “Solidarności”, lekarka Wałęsy, Dom Wydawniczy PWN, Warszawa 2013. ISBN: 978-83-7705-372-0. 304 strony.