Lato na wyspie pachnie, zachwyca dźwiękami i smakuje rybami. Sześcioletnia Sophia, jej babka i ojciec żyją w zgodzie z naturą. Doskonale radzą sobie z suszą, ze sztormami i wszystkimi, którzy przypominają, że jest jeszcze coś poza tą przestrzenią. Mała fińska wysepka to dobre miejsce na spędzenie wakacji, rozmowy o życiu, miłości, Bogu i śmierci. Tove Jansson napisała piękną, surrealistyczną opowieść, która spodoba się zwłaszcza tym, którzy tęsknią za latem.

Sześcioletnia Sophia, po śmierci matki, zamieszkała na wyspie z babką artystką oraz swoim ojcem. Dziewczynka niewiele jeszcze rozumie z tego, co obserwuje w przyrodzie, ale jest ciekawa świata. Staruszka uczy jej odwagi, opowiada o miłości, przemijaniu, Bogu i śmierci. Tłem dla tych rozmów staje się zachwycająca przyroda wyspy, morze i żywioły, z którymi człowiek musi zmagać się każdego dnia. Tove Jansson napisała przy tym tę historie tak, że czytając Lato, czuje się na skórze dotyk słońca, a w ustach nosi się smak słonej wody.

Mała Sophia nieustannie prosi babkę o komentarz do często niezrozumiałej dla dziewczynki rzeczywistości. Nie daje się zbyć zmyślonym opowieściom opiekunki. Krzyczy wówczas: Odpowiedz porządnie. I babka wymyśla dla niej kolejną historię, ale zawsze taką, która rozwija w niej dziecięcą ciekawość świata, wyobraźnię i odwagę. Spacerujemy z bohaterkami między drzewami, obserwujemy ptaki i inne żyjątka, przechadzamy się plażą i pływamy łódką. Słuchamy też pięknych historii staruszki, które sprawiają, że dzieciństwo wnuczki staje się magiczne. Element niezwykłości wprowadzają też ilustracje wykonane przez Tove Jansson. Przypominają te, znane nam z Muminków. Wprowadzają nastrój z tamtej opowieści. Znaleźć można tu podobne, surrealistyczne i metaforyczne obrazy.

Lato przypomina mi wakacje na wsi. Kurz i pot oblepiający skórę w upale. Ciało nagrzewające się na słońcu i zmęczone pracą wykonywaną w polu, obejściu i domu. Ale to zmęczenie bywa chwilowe. Bo w pełni lata człowiekowi nie chce się spać. Wstaje wczesnym rankiem, by wsłuchiwać się w odgłosy budzącej się przyrody. Tove Jansson pięknie opisała życie na wyspie. Można poczuć je wszystkimi zmysłami. Wsłuchując się do tego we wspaniałą opowieść o przemijaniu.

Tove Jansson, Lato, Nasza Księgarnia, Warszawa 2017. Tytuł oryginalny: Sommarboken. Tłumaczenie: Zygmunt Łanowski. Ilustracje: Tove Jansson. ISBN: 978-83-10-13232-1. 240 stron.